Ahî
7 Mayıs 2020
Arapça aḫ (=[erkek] kardeş) sözcüğüne istinaden Arapçada aḫu, aḫā ve aḫî biçimleriyle de ifade edilmektedir. XIII. yüzyılda Anadolu’da kurulan, riyakârlığa karşı doğruluğu ve dürüstlüğü esas alan esnaf teşkilatının mensubu. Ahîler, evrensel insanlık sevgisini, kardeşliği, barışseverliği umde edindiklerinden, kavmiyetçiliğe, din ayrımcılığına, yolsuzluk ve suistimallere ödün vermeyen, yüksek ahlak sahibi olmayı mesleki niteliklerinin olmazsa olmazı kabul eden bir felsefenin mensuplarıdır. Ahîliğin Antik Yunan toplumundaki Philadephia (=kardeşlik) felsefesiyle bağlantısı olabilir. Bununla birlikte, insanlık tarihinin erdemli etkinliklerinin bir devamlılık arz ettiği gözden ırak tutulamaz. Her ahî, bir çeşit philadelhos (=kardeşlik yanlısı) sayılmaktadır.
Arapça aḫî kelimesinin Akadca aḫu (=kardeş) sözcüğünden geldiği anlaşılmaktadır. Akadca aḫu (=kardeş) sözcüğü İbranice aḫ (=kardeş, birader, hemşire) ve aḫa (=kardeş) sözcüklerine yol açmıştır. Hintçe, Nepalce, Urduca ve Bengalce bḥai (=ağabey, kardeş) sözleri ortak kökene dayanmış olabilir. Bunlara ‘büyük kardeş, ağabey; bir yörenin, boyun, topluluğun yöneticisi; cömert ve hanedan kimse’ karşılığındaki Kürtçe ağa veya aḥa sözlerini ekleyebiliriz. Orta Çağda Türkçede kullanılan akı (=eli açık, cömert) sözcüğü farklı bir sözcüktür. Bu sözcük Türkçe ak (=beyaz; temiz, lekesiz) sözcüğüyle bağlantılıdır. Kürtçe aḥa veya ağa sözcüklerinin Akadca aḫu ve İbranice aḫa sözleriyle ilişkili olması olasıdır.