Akademi

26 Eylül 2020

 Yüksekokul; bilginler, yazarlar ve sanatçılardan oluşan kurul. Fransızca académie sözünden aktarılmıştır. Fransızca académique sözünden gelen ve Türkçede de akademik şekliyle telaffuz edilen kelimenin karşılığı ‘akademiyle ilgili olan’ veya ‘bilimsel niteliği olan’ demektir. Latince Acadēmia adı Eski Yunancadan alınmıştı. Çiçero’nun Akademi felsefesi üzerine yazdığı kitap Acadēmia adını taşıyordu. Çiçero’nun villası da aynı adla biliniyordu. Akademia sözü Eski Yunancada ve Latincede Platon’un felsefesini ifade etmektedir. Eski Yunancada Akademeia veya Akademia adı ‘Akademos’un bahçesi’ni dile getirmektedir. Platon’un ders verdiği yer burasıydı. Burası Atina’nın Batısında bulunmaktadır. Bu mevki için bir tür park ve jimnasium da deniliyor. Aslında burası bir koruluk niteliğindeydi. Eski Yunanca akademaikós (=Akademia ile ilgili, Platoncu) karşılığındadır. Akademos’un Attika’lı bir kahraman olduğu sanılıyor. Mezarının Platon’un okulunu kurduğu Akademos’un koruluğunda olduğu söyleniyor. Platon, okulunu burada kurarken Akademos’un adına izafeten Akademia adını kullandı ya da başkaları onun kurduğu okulu bu adla andı. Böylece o zamandan bu yana akademi ve akademik sözleri yaygın olarak birçok dilde kullanılagelmektedir.

   Söz konusu kelime Fransızca académie (akademi), İngilizce academy, Almanca Akademie, İtalyanca accademie ve Türkçede akademi olarak yerini aldı. Akademia‘da Platon’un en ünlü öğrencisi olan Aristoteles ise, sonraları Atina’nın Doğusunda bulunan ve Lykeion adıyla anılan park ve jimnasium yerinde ders vermiştir. O nedenle, bugünkü lise kelimesi Atina’daki Lykeion denilen mevkinin adından kalmadır. Platon (Eflatun) akademi‘nin kurucusu sayılırken, öğrencisi Aristoteles ise lise‘nin kurucusu olarak ünlenmiş.

   Akademia sözü birçok dilde benzer kelimelerle dile getirilmektedir. Rusça, Sırpça, Bulgarca, Hırvatça, Boşnakça ve Makedonca akademiya, Arapça al’akadimia; Farsça, Kürtçe, İsveççe, Norveççe ve Danca akademi, Arnavutça akademi-a, Ermenice akademia, Portekizce ve İspanyolca academia, Romence academie diye biliniyor. Bkz. Lise.