Almanak

2 Mart 2023

     Yıllık, yılın belirli günlerini, olupbittileri her yönüyle açıklayan kitap. Fransızca almanach (=takvim, almanak) sözünden. XIV. yüzyıl sonlarında ‘astronomik olaylar kitabı’ olarak anlaşılmıştır. Orta Çağ Latincesinde almanachus şekliyle bilinmiştir. Bu Latince sözün Arapça al-manaḥ şeklinden alınmış olabilir. Arapçada ‘takvim, masal, develerin çöktüğü yer’ karşılığında ifade edilmiştir. Kimi kaynaklar Arapça ‘iklim’ karşılığındaki al- menaaḥ; kimileri de Arapça al-munaķķaḥ (=özetlenmiş) sözüyle ilişkili görmektedirler. ‘Takvim’ karşılığında Geç Yunanca almenichiakon biçimiyle ifade edilmiştir. Kıptice ‘takvim’i ifade eden benzer bir sözden Arapçaya intikal etmiş olması olasıdır. Yunancada salmenakhon şekli bilinmiştir. Batı’da ilk kez XVI. yüzyılda almanaklar yayımlanmıştır. XVII. yüzyılda Fransa ve Almanya’da görülmüştür. XVIII. yüzyılda almanak geleneği İngiltere’ye de intikal etmiştir. İngilizce ve Katalanca almanac, Almanca Almanach, Ermenice almanaḥ, İtalyanca almanacco, İspanyolca ve Portekizce almanaque, Romence almanah, Rusça al’manaḥ, Yunanca almanák, Gürcüce almanaḥi, İsveççe almanacka, Norveççe almanakk, Hollandaca almanak.