At

4 Mayıs 2023

     Bir binek hayvanı. Aynı karşılıkta kullanılan Orta Çağ Türkçesindeki at adından. Türkçe ve Türkçeye yakın dillerde at adının şekillendiği anlaşılıyor. Orhon Yazıtlarında da at adı kullanılmıştır. Bununla birlikte Orta Çağ Türkçesindeki agta (=iğdiş edilmiş at) sözcüğü Moğolca aracılığıyla Orta Farsçadan alıntı sayılmaktadır. Moğolca ata(n) (=iğdiş deve)  sözcüğünün ise Türkçe at adıyla ilişkili olduğu söylenebilir. Buryatlarda da agta sözcüğü görülmüştür. Kalmuklarda akt (=beygir) adı biliniyor. Farsça ahtan (=iğdiş etmek) yüklemiyle bağlantılı olarak ahta (=iğdiş edilmiş) sözcüğü kullanılmaktadır. Orta Çağ Türkçesinde atlan- (=ata binmek, atlanmak) sözü kullanılmıştır. Aynı kökten atlaş (=at ortaya koyarak bahse girmek) sözü de ifade edilmiştir. Türkçede yine aynı çağda ‘at’ karşılığında yund sözcüğü biliniyordu. Moğolca adugu(n) (=at sürüsü, at) ve aduguçi(n) (=at bakıcısı, seyis) sözcüklerine bakılırsa adu sözcüğünün ‘at’ ile ilişkili olduğu anlaşılacaktır. Çuvaşça ut ‘at’ karşılığındadır. Rusçadaki lošad’ (=at) sözcüğündeki -ad sesinin Türkçe at ile münasebeti olabilir. Hintçe ghoda ve Nepalce Ghōdā adları ‘at’ demektir. Bu adların at sözcüğüyle fonetik benzerliği görülmektedir. Azerice, Kazakça, Kırgızca, Uygurca, Türkmence, Tatarca, Özbekçe ve Başkırtça aynı karşılıkta at adı kullanılmaktadır.