Ayı

15 Mayıs 2024

     Et, ot, meyve, bal gibi besinlerle geçinen iri ve hantal, beş parmaklı ve tabanlarına basarak yürüyen bir hayvan türü; mecazen kaba insanlar için de kullanılmaktadır. Orta Çağ Kıpçakçasındaki ayu (=ayı) sözcüğünden gelmektedir. Bu sözcük aynı çağdaki Türkçede kullanılan adhığ (=ayı) sözcüğüyle bağlantılıdır. Bu sözcüğün aslının adığ biçiminde olduğu sanılıyor. Kaşgarlı bu sözcüğü aktarırken Oğuzlarda, Kıpçaklarda ve Yağma boyunda ayığ biçimiyle ifade edildiğinden söz etmektedir. Adhığ veya adığ sözcüğünün ad (=yaşlanmak) yüklemiyle bağlantılı olarak adug (=yaşlı) sözcükleriyle etimolojik bağlantısı söz konusu edilmektedir. Türkmence ve Azerice ayı, Kazakça ayuv, Kırgızca ayū, Tatarca ayu, Özbekçe äyıķ, Uygurca eyiķ, Başkırtça ayıv biçimleri görülüyor. Sınırlı da olsa Ermenice ve Rusçada da ayı sözcüğünün kullanıldığı belirleniyor. Bu sözcüklerin Çince tuí (=ayı) sözcüğüyle etimolojik ilişkisi olabilir.