Ayna

11 Temmuz 2020

    Karşısındaki şeylerin görüntüsünü aksettiren, yansıtan levha. Arkası sırlanmış camdan oluşmaktadır. Türkçedeki ayna sözcüğü, Farsça āyine sözüne bağlanmaktadır.  ‘Göz’ karşılığındaki Arapça ayn ve Aramice ayna sözleriyle ilişkili olmadığı anlaşılmaktadır. Farsça āyine, āyinā ve āine şekilleri kullanılmıştır. Bu sözün Eski Farsça dhai (=görmek) kelimesiyle ile ilişkili olduğu görülmektedir. Eski Kuzeybatı İran Dillerinden Avestaca avi-dayana (=görünmek, göstermek) sözü, Kürtçede āwinā (=ayna) şekliyle devam etmiştir. Batı Dillerinde wi, Kürtçede di kök sözcükleri ‘görmek’le ilgilidir. Bununla birlikte, Yukarı Fırat bölgesi Kürtçesinde ‘ayna’ karşılığında kullanılan hili kelimesinin Ermenice hayeli (=ayna) sözünden dönüştüğü kanısındayım.

     Beluçça adenk, Ossetçe/Alanca ai’dänä, Bengalce āyanā, Nepalce ainā, Sindhice eynu, Tacikçe oyina, Urduca eyne veya ayna ve Kürtçe nainik/neynik, sözleri ‘ayna’ karşılığındadır. Ayna kelimesinin Semitik Dillere ait olmadığı, ‘ayna’ karşılığında telaffuz edilmiş olan Semitik sözlerde görülmektedir. İbranice mareah, mirh ve mare kelimeleri ‘ayna’yı belirtmektedir. Süryanicede mirre ve Arapçada mirat, ‘ayna’ demektir. İngilizce mirror (=ayna) kelimesinin Semitik Dillerden alındığını söyleyebiliriz.

     İrani Dillerden gelen ayna sözü, Türkmence ve Kazakçada da yer alıyor. Azericede yaygın olarak güzgü (=ayna) sözü kullanılıyor.