Balbal

15 Mart 2021

 

     Merkezi Asya’da yekpare büyük mezar taşı; bir zamanlar Türk mezarlarına dikilen yüksek taş. Üzerinde şekil ve yazılar bulunmuştur. Orhon Yazıtları’nda balbal sözü “öldürülen düşman heykeli” olarak açıklanmaktadır. Moğolca balbal (=parçalara ayırmak, yarmak, ezmek, yıkmak, darmadağın etmek) sözüyle bağlantılıdır. Moğolcada bu söz balbala diye de geçiyor. Ayrıca Moğolcada balbalga (=kırma, parçalara ayırma, kırma, ezme), balbalca (=parçalanmak), balbara veya balabah (=kırılmak veya parçalara ayrılmak), balbarhay (=kırık, ezik, parça, yıkıntı), balbaçi (=kırmak, ezmek, yarmak) sözleri de telaffuz edilmektedir. Moğolca barimal (=yontmacılık, heykeltıraşlık; heykel, yontu) sözünden geçtiğini söyleyenler de bulunuyor. Böyle olunca Bir zamanlar Türkçede bulunan balbal kelimesinin Moğolcadan alınmış olduğu varsayılıyor. Buna rağmen Farsça bālā (=yüksek) sözcüğüyle bağlantılı gibidir. Bu sözcük Pehlevice bālā (=yüksek) sözcüğüne dayanmaktadır. Bu sözcük Avestaca barezah (=yükseklik, doruk) sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Beluçça bālād, Kürtçe bala şekliyle biliniyor. Rusça balbál, Çekçe balvan, Macarca bálvány.