Barbar

7 Ocak 2021

     Vahşi, ilkel, saldırgan, medenileşmemiş kimse, kaba saba, zalim, despot. Fransızca barbare (=vahşi, yabani, barbar) sözünden Türkçeye aktarıldığı sanılıyor. Fransızcada barbarie (=vahşet, barbarlık) ve barbarizm sözleri de kullanılıyor. Fransızcadaki barbare kelimesinin Latince barbarus (=vahşi, ilkel, zalim; yabancı, barbar) sözüyle bağlantılı olduğu neticesine varılmaktadır. Latince barbarē (=acımasızca, kabaca) ve barbaricus (=yabancı, ecnebi) sözleri de bilinmektedir. Latince bu sözlerin ise Eski Yunanca barbaros (=barbar, Helen olmayan, yabancı) sözünden alındığı anlaşılıyor. Eski Yunanlılar özellikle Perslere barbar diyorlardı. Eski Yunancada barbarikōs (=vahşice, yabancı dilde) kelimesi de bulunuyordu.

     Barbar sözünün ‘yabancı, başkası’ dışında vahşetle ilişkilendirilmesinin bana göre, tarihsel temelleri bulunmaktadır. Sumerce ^ur-bar-ra ve ^mubar-ra sözleri ‘kurt, vahşi it’ karşılığında kullanılmıştır. Sumerce bu sözlerin Akadcaya geçerek barbarum (=kurt) şekliyle yerleştiğini görüyorum. Bu örneklemeler ışığında Batılıların ‘yabancı’ karşılığındaki barbar sözüne ‘vahşi, saldırgan’ karşılığını neden eklediklerini algılamış oldum. Bununla birlikte, Eski Yunanca barbaros sözünün yukarıda aktardığım Sumerce ve Akadca sözler ile  Sanskritçe barbara (=Ari olmayan, kalın kafalı; barbar, barbar ülkesi) sözüyle ilişkili olarak dile getirilmiş olduğu kanısındayım. Barbar sözü bu içeriğiyle ifade edilmiş ve dünyanın birçok diline intikal etmiştir.

    İtalyanca barbaro, Portekizce ve İspanyolca bárbaro, Rusça várvar, Almanca Barbar, Sırpça varvar; Slovakça, Hırvatça, Slovence, Romence, Kürtçe, Türkçe barbar, Ermenice Barbaros, Gürcüce barbarosi, Yunanca bárbaros (varvaros) kelimelerinin aynı karşılıkta telaffuz edilmektedir.