Bere

26 Mayıs 2021

    BERE (I)  Yuvarlak, yassı ve sipersiz başlık. Fransızca béret (bere) sözünden. Orta Çağ Latincesindeki birretum (=şapka) sözüyle bağlantılıdır. Geç Latincede birrus (=kapüşonlu pelerin) sözü de biliniyor. Galya kökenli bir kelime olduğu sanılıyor. Berret (=yuvarlak, düz, yünlü başlık), Bask köylülerince de kullanılmıştır.  

   BERE (II)  Bir diğer bere sözü  ‘vücutta oluşan çizik, kesik, yarık’ karşılığındadır. A. Tietze’nin bu ikinci ‘bere’yi “Türk Dillerinin bazılarında mevcut olan ber-‘vurmak’ (?)” sözüyle ilişkili sanması doğru olmasa gerektir.  Orta Çağda Türkçede bér– sözü ‘vurmak’ değil ‘vermek’ karşılığında kullanılıyordu. Bu sözde b/v dönüşümü nedeniyle zamanla vermek kelimesi belirmiştir. Farsça beriden (=kesmek, kesilmek) sözüyle bağlantılıdır. Farsça beride (=kesik) ve beride şuden (=kesilmek) gibi sözler de kullanılıyor. Aynı kökten Kürtçe bırin (=yara bere, kesmek) ve bırri (=kesik) sözüyle de ilişkilidir. Türkçedeki bere (=kesik, çizik, yarık) sözcüğünün Farsça beride (=kesik) ve Kürtçe bırri (=kesik) kelimelerinden kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Ayrıca Türkçe yara bere ikilemesindeki yara vücutta oluşan doku harabiyetinden veya çarpma, dövme sonucu meydana gelen ezik durumudur. Bere ise kesik, yarık veya çiziklerdir. Böyle olunca vücutta beliren bere sözünü yukarıda aktardığım Farsça ve Kürtçe sözcüklerle ilişkilendirebiliriz.