Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Etimolojik Açıdan
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

 

 

Bilal Aksoy

Bilek

12 Nisan 2020

     Elle kolun ve ayakla bacağın birleştiği kısım. Türkçede “bileğinin hakkı ile” ve “bileğine güvenmek” deyimleri bulunmaktadır. Dünya dillerinde ‘kol’ ve ‘bilek’ karşılığındaki sözlerin birbirinin yerine geçtiği görülmektedir. Eski Yunanca braḥion (vraḥion: ‘kol, bilek’), Latince bracchium (=bilek, kol) sözlerinin yanı sıra Fransızca bras, İtalyanca braccio, Portekizce braço, Romence brac ya da brat, İspanyolca brazo, Korsikaca bracciu sözleri ‘kol’ karşılığında dile getirilmektedir. Bu sözlerdeki r/l değişimi blak ve sonrasında blek(>bilek) şekli belirmiş olabilir. İsveççe vrist (=ayak bileği) sözünde vr kökü söz konusudur. Ayak bileği ile el bileği kısa bölümlerdir. Bir geçiş yeri niteliğindedirler. Bu açıdan Eski Yunanca braḥis (=kısa) sözüyle ilişkili olabilir.

     Rusça plečo, Kürtçe pil ‘kol’; Portekizce pulso, İtalyanca polso, Flemenkçe pols sözleri ise ‘bilek’ karşılığındadır. Tatarlar ve Başkırtlar ‘kol’ yerine kul ve biläk sözlerini telaffuz etmektedirler. Buna karşılık; Kazakça, Kırgızca ve Türkmence bilek; Azerice, Uygurca ve Özbekçe biläk şekilleri görülmektedir. Bilek ve kol karşılığındaki sözler incelendiğinde pil, pul, pol, br kök unsurlarına dayalı oldukları görülmektedir. Orta Çağda Türkçede bel yerine bil sözü kullanılıyordu. Bu nedenle, bir kısım sözlük yazarları Türkçedeki bilek sözünü aynı dildeki bel sözüyle ilişkilendirmektedir. Yukarıdaki örneklemeler ışığında Türkçedeki bilek sözünün, bel sözünden kaynaklandığından emin olunması güç olsa gerektir. ‘Bilek’ ya da ‘kol’ karşılığındaki sözlerde- tarihsel olarak- ortak bir kök sözün bulunduğu söylenebilir.