Biteviye

24 Ocak 2022

   

     Tekdüze; kesintisiz, aralıksız, habire, durmaksızın. Aynı karşılıktaki Türkçe bitevi sözünden. “Sana secdedir sehl ü armaz boyu / Ki arkan sünüğü değül bitevi” (Ferhengname-i Sa’di Tercümesi, XIV. yüzyıl, s.73). Orta Çağ’da Türkçede kullanılan büt (=bitmek, belirmek, ortaya çıkmak; tamamlanmak, sonuçlanmak) sözcüğüne dayanmaktadır. Bu sözcük bit şekliyle de biliniyor. Kırgızca bütü, Kazakça bitüv, Uygurca pütmäk sözleri ‘bitmek’ karşılığındadır. Aynı kökten kaynaklanan bitigü (=kalem, divit) sözüyle de bağlantılıdır. Kalem nasıl sürekli yazı yazarsa bitügü’ye özgü bitigüye (=kaleme özgü; devamlı, sürekli) sözü de kullanılmıştır. Biteviye bu söze uygundur. Bitevi sözü ‘tamamen, tümden, tam, kesiksiz, hepsi’ karşılığında ifade edilmektedir. Orta Çağ’da Türkçede bitig (=yazma, yazı) ve bitik (=kitap, mektup; yazma, yazı) sözcükleri aynı köktendir.