Biteviye

24 Ocak 2022

   

     Tekdüze; kesintisiz, aralıksız, habire, durmaksızın. Aynı karşılıktaki Türkçe bitevi sözünden. “Sana secdedir sehl ü armaz boyu / Ki arkan sünüğü değül bitevi” (Ferhengname-i Sa’di Tercümesi, XIV. yüzyıl, s.73). Orta Çağda Türkçede kullanılan büt (=bitmek, belirmek, ortaya çıkmak; tamamlanmak, sonuçlanmak) sözcüğüne dayanmaktadır. Bu sözcük bit şekliyle de biliniyor. Kırgızca bütü, Kazakça bitüv, Uygurca pütmäk sözleri ‘bitmek’ karşılığındadır. Aynı kökten kaynaklanan bitigü (kalem, divit) sözüyle de bağlantılıdır. Kalem nasıl sürekli yazı yazarsa bitügü’ye özgü bitigüye (=kaleme özgü; devamlı, sürekli) sözü de kullanılmıştır. Biteviye bu söze uygundur. Bitevi sözü ‘tamamen, tümden, tam, kesiksiz, hepsi’ karşılığında ifade edilmektedir. Orta Çağda Türkçede bitig (=yazma, yazı) ve bitik (=kitap, mektup; yazma, yazı) sözcükleri aynı köktendir.