Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Ak Sözlük
Etimolojik Açıdan
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

 

 

Son Eklenenler
İçindekiler

Ana Sayfa
Alfabetik
Yer Adları
Kişi Adları
Bitki Adları
Hayvan Adları
Sözcükler
İletişim

Bilal Aksoy

Bor

22 Kasım 2020

     BOR (I)  İşlenmemiş veya ekilmemiş sert ve taşlık toprak, verimli olmayan toprak;  açık renkli toprak; açık kahverengi ve kül rengine yakın olan boz renk. Ermenice pur (=alçı, yapı harcı) sözcüğüyle ilişkisine değinilmektedir. Ancak Yunanca puri (=kumtaşı, tüf, lavtaşı, kazantaşı) sözcüğü de ifade ediliyor. Bu bağlamda Yunanca puriázo (=kireçlenmek) yüklemi de biliniyor. Bununla birlikte bor sözcüğünün Kürtçe bor (=boz, gri) sözüyle ilişkisi görülüyor. Moğolca bor (=külrengi, kahverengi) ise Farsça mor (=külrengine benzer kahverengi: mor koyun) veya Afganca bor (=külrengi veya açık kahverengi) sözcüğünden alıntı olabilir. Kırgızca boru (=kül renginde olan at) sözcüğü de bu dillerdeki bor veya mor sözcükleriyle ilişkilidir. Kürtçede gayê boro (=bor öküz, gri veya boz renkli öküz) sözü de kullanılıyor. Kırgızcada boz (=gri) kelimesi de telaffuz ediliyor. Türkçede ifade edilen mor koyun sözü Türkçedeki mor renginden değil Farsça mor (=açık kahverengi veya kül rengi) sözcüğündendir. Türkçe mor menekşe sözü ise Türkçedeki mor rengine işaret etmektedir. Buna karşılık Kıpçakçada bor sözcüğü ‘kireç, alçı’ karşılığındadır. Türkçeye yakın dillerde bor sözcüğü yaygın olarak ‘beyaz’ olanı ifade etmiştir. Kazakça, Kırgızca, Özbekçe ve Uygurcada bor ‘tebeşir’ karşılığındadır. Kıpçakçada bor sözcüğünün bir karşılığı da ‘kireç, alçı’dır. Orta Farsçada kullanılan bōr (=şarap) sözcüğü Orta Çağda Türkçeye de intikal ederek ifade edilmiştir. Eski Yunancadaki bótris (=üzüm salkımı, hevenk) sözcüğü de aynı köktendir. Niğde’nin Bor ilçe adı ise Yunanca poros (=geçit, boğaz) sözcüğüyle ilişkilidir.

     BOR (II)  Simgesi B ile gösterilen, atom numarası 5, atom ağırlığı 10,8, yoğunluğu 2,45 olan kahverengiye çalan açık renkte veya boz renkli şekilsiz toz veya kristaller halinde bulunan element. Fransızca bore (bor: ‘bor elementi’) sözcüğünden alıntıdır. Yeni Latincede bulunan aynı karşılıktaki boracium sözcüğüne dayanmaktadır. Bu sözcük Geç Latince borax sözcüğüyle bağlantılıdır. Bu sözcüklerin kökeni BOR (I)‘deki sözcüklerle bağlantılıdır.