Bülbül

14 Ocak 2021

     Sırtı pas kahverengisi, karnı külrengi olan ve özellikle erkeği güzel öten bir kuş.  Farsça bulbul (=bülbül) kelimesinden Türkçe ve Arapçaya intikal etmiştir. Yunanca pouli (=kuş) sözcüğüyle de kökensel bir bağ olabilir. Akadca ibbiltu (=bir kuş türü) sözcüğünden kaynaklanıyor. Bkz. Ebabil. Arapçada ‘bülbül’ karşılığında andelîb deniliyor. Farsçadan bulbul geçişiyle birlikte Farsçası da telaffuz edilmiştir. Farsçada hezâr (=bülbül) şekli de kullanılmıştır. Farsça hezâr’ın çoğulu hezâran’dır. Urduca, Tacikçe ve Hintçe bulbul, Kürtçe bılbıl veya bũlbũl diye biliniyor. İranî Dillerden Türkçe ve Türkçeye yakın dillere de geçmiştir. Uygurca, Kazakça, Kırgızca ve Özbekçe bulbul, Türkmence bilbil, Azerice bülbül, Başkırtça bılbıl biçimiyle telaffuz ediliyor. “Eşin var, âşiyanın var, baharın var ki beklerdin/ Kıyâmetler koparmak neydi, ey bülbül nedir derdin?” (Mehmet Âkif Ersoy). “Bir gülün çevresi dikendir, ḥārdır/ Bülbül ḥār elinden āh ile zār’dır” (Âşık Dāimî).