Büşra

4 Ekim 2019

     Büşra adı, ‘müjde, sevinçli haber’ karşılığında kullanılmakla birlikte; Buşrā ya da Bişārā, Hıristiyan Araplarda İncil yazan ya da Hıristiyanlığın ilkelerini yayan demektir (Cl. Huart, “Beşir” md. İslam Ans. Leiden tabı). Beşir, Büşra, beşer sözlerinin aynı etimolojik kökenden kaynaklanmış oldukları sonucuna varıyorum. Akadca bišru (=kan bağı), İbranice bşr (=insan), Aramice basrā ve İbranice bāsār (=insan bedeni; et), Aramice bsr (=ilan etme, duyurma, müjdeleme), Süryanice bisra (=müjde, iyi haber; İncil) sözleri birbiriyle ilişkilidir ve bunların tümü de Arapça buşra (=iyi haber, müjde) kelimesine yol açmıştır. Arapçadaki beşer (=insan) ve beşeriyyet (= insanlık) sözleri, İbranice bşr (=insan) sözcüğüyle bağlantılıdır. Beri tarafta, Akadca bussurum (=haber getirmek) ve eppešum (=haber almak) sözlerini konumuz açısından anımsamakta yarar vardır.

    Semitik Dillerdeki bşr ya da bş kökleri Kürtçeye de geçmiştir. Bu açıdan, Yukarı Fırat bölgesi Kürtleri hariç, ekseriyetle Güney Kürtlerince baş kelimesi ‘iyi’ karşılığında ifade edilmektedir: Şev-baş (=iyi geceler), roj-baş (iyi günler) örneklerinde olduğu gibi. Baş (=iyi) sözcüğünün Kürtçeye Aramice köklerden intikal ettiği kanısındayım. Bu bağlamda Arapça başara (iyi haber) sözü, Aramice ve ondan da önce Akadca köklerle ilişkilidir.

     Fussılet Sûresinde (41/4) Kur’an için “Bu kitap müjdeleyici ve uyarıcıdır” denilerek beşir kelimesi ‘müjde’ karşılığında kullanılmıştır. Beşir eril şahıs adı olarak belirtilmekte, Beşire ise Beşir’in müennes şekli olarak aynı karşılıkta telaffuz edilmektedir. Büşra da aynı işleve haiz görünmektedir. ‘Müjdelemek’ karşılığında Arapçada tebşîr sözü dile getirilmektedir. Arapçada beşîr kelimesinin bir diğer karşılığı ‘güler yüzlü adam’ demektir. Aynı dilde beşûş (=güler yüzlü, şen) sözcüğü de bulunmaktadır.