Çemen

24 Nisan 2020

     Maydanozgillerden bir bitki ve bunun kokulu tohumu (Cuminum cyminum). Bu tohumu un haline getirerek, sarımsak, kırmızı biberle karıştırarak yapılan, pastırma üzerine serilen macun. Ermenice çaman (=kimyon) sözünden gelmektedir. Akadca kamûnum (=kimyon) sözüyle bağlantılıdır. Akadca kamûnum ise Sumerce gamun sözünden kaynaklanmaktadır. Tarihsel süreçte, Sumerce gamun sözünün g/c dönüşümü neticesinde camun şeklinde telaffuz edilmiş olduğunu sanıyorum. Kimyon, Arapçada kamun şeklinde dile getirilmektedir. Belli ki, Arapça kamun, Akadca kamûnum‘dan dönüşmüştür. Kimi iddiaların aksine Türkçedeki çemen sözünün Farsça çemen (=çimen) kelimesinden kaynaklanmadığı anlaşılmaktadır. O halde, Türkçedeki çemen, Ermenice çaman (=kimyon) kelimesinden; Ermenice çaman ise Akadca kamûnum (=kimyon) ve en evvelde Sumerce gamun (=kimyon) sözünden kaynaklanmıştır.

     Fransızca ve İngilizce cumin, İspanyolca comino, Yunanca kymino, Portekizce cominho, Bulgarca kimion, Romence chimion, İrlandaca cumin, İtalyanca cumino, Slovence kumina, Macarca kömény, Belarusça kimien ve Latince cuminum ‘kimyon’ demektir. Rumca kyminon ise ‘çemen’ karşılığındadır.