Çeyrek

2 Şubat 2020

     Dörtte bir. Yaygın olarak bir tam altının dörtte birine çeyrek denilmektedir. Kürtçe çaryek (=dörtte bir) sözünden Türkçeye geçerek çeyrek şeklinde yerleşmiştir. Çeyrek sözü Farsça char-yek sözüyle aynı köktendir. Tacikçe çoryaki, Azerice çäräk, Uygurca çaräk, Özbekçe çàräk, Tatarca çirik, Kazakça şiyrek, Başkırtça sirik, Kırgızca ve Türkmence çeyrek. Kürtçe çar ve Farsça char/çahar, ‘dört’; yek ise ‘bir’ sayısını ifade etmektedir.  

     Bir kısım Batı Dilllerinde de çeyrek için dört sayısına dayalı adlandırmayı görmekteyiz. Fransızca quatre (=dört), quart (=çeyrek); İngilizce önceleri quarte (=dört, sonraları İskandinav Dilleriyle bağlantılı olarak four denilmiş olabilir.), quarter (=çeyrek); İtalyanca quattro (=dört), quarto (=çeyrek); İspanyolca cuatro (=dört), cuarto (=çeyrek); Portekizce quatro (=dört), quarto (=çeyrek); Almanca vier (=dört), viertel (=çeyrek) örneklerinde olduğu gibi.