Dadaş

28 Ocak 2021

     Kardeş, erkek kardeş, ağabey, büyük kardeş. Kürtçe da (=anne) ve Farsça daşten (=sahip olmak) yükleminden da-daş (=aynı anneye sahip olma, aynı anneden olma; kardeş, ağabey, erkek kardeş) sözü belirmiştir. Tıpkı arka-daş, yol-daş, sır-daş, bek-daş gibi. Farsçada dadaş (=erkek kardeş) sözü kullanılıyor. Anne kelimesi Farsçada valide veya mader olarak biliniyor. O nedenle, dadaş sözündeki da (=anne) sözcüğü Kürtçedir. Buna mukabil Erzurum, Artvin ve Kars dolaylarında ‘büyük kardeş, ağabey’ karşılığında dada kelimesi kullanılmaktadır. Bu yörelerdeki dada sözcüğü dadaş’dan dönüşmüştür. Dadaş’ın sonundaki ş harfi göçüşmüştür.

    Manisa’nın Kırkağaç havalisinde dadaş sözü ‘kardeş’, ‘erkek kardeş’ diye biliniyor. Batı Anadolu’nun birçok yöresinde dadaş kelimesi ‘bir aylıktan iki yaşına kadar olan çocuk’ karşılığındadır. Amasya çevresinde dadaş sözü ‘ikiz kardeşler’i dile getirmektedir. Bolu ve Amasya’nın bir kısım yerlerinde dadaş kelimesi ‘erkek kardeş’ diye biliniyor. Bu örneklemeler dadaş kelimesinin ‘kardeş’, ‘ağabey’, ‘erkek kardeş’, büyük kardeş’ gibi karşılıklarda telaffuz edildiğine işaret ediyor. Bir başka ifadeyle yukarıda da belirttiğim üzere da-daş ‘aynı anneden olan’lara denilmektedir. Kürtçede da, dê, dayê, daye, dayık, dayêk sözleri ‘anne’yi ifade ediyor.