Damat

13 Şubat 2020

    Güvey. Bir aileye göre kızlarıyla evlenmiş olan erkek. Farsça damad sözünden Türkçeye geçmiş olduğu sanılmaktadır. Avestaca zāmātar– (=damat) sözüne dayanmaktadır. Sonraları, Eski Farsça jámatar ve Pehlevice dāmāt sözleriyle kullanımı devam etmiştir. Mücavir alanda zama, zemo, zûmod, zumoi sözleri yaklaşık aynı karşılıkta kullanılmıştır. Kürtçe zava, Avesta Dilindeki zamatar sözünden dönüşmüştür. Bu takdirde –tar eki terk edilmiş ve m/v dönüşümü olmuştur. ’Afganca zum ve zumgai kelimeleri de aynı kökten kaynaklanmıştır.

     Azerice dāmad ve Özbekçe dàmàd sözleri telaffuz edilmektedir. Bununla birlikte, Kuzeybatı İran Dillerinden Türkçeye geçen damat sözünün dışında, Türkçe güvey (=damat) kelimesi Kazakça küyev, Tatarca kiyäv, Türkmence giyev, Başkırtça kiyäv, Kırgızca küyö ve Uygurca küyoğul diye ifade edilmektedir.

     Sanskritçe jāmātar, Hintçe dāmāda, Urduca damad ve Tacikçe domod sözleri ‘damat, nişanlı’ karşılığındadır.

   Osmanlı sarayında padişah kızlarıyla evlenen devlet ricali damat unvanıyla anılıyorlardı. Damat Ferit Paşa, Damat İbrahim Paşa gibi, Silahtar Damat Ali Paşa, Damat Mahmud Celaleddin Paşa, Hemşinli Damat Mehmet Ali Paşa vd. Bunlardan Kaptan-ı Derya Gürcü Halil Paşa’nın oğlu ve Prens Sabahattin’in babası olan Damat Mahmud Celaleddin Paşa’nın popüler sayılabilecek etimoloji çalışmaları bulunmaktadır.