Deniz

11 Aralık 2023

     Yeryüzünün büyük bölümünü kaplayan tuzlu su kütlesi, derya, bahir. Orta Çağ Türkçesindeki tenğiz (=deniz) sözcüğüyle bağlantılıdır. Bu sözcük aynı çağdaki tenğ (=göl, bataklık) sözcüğüyle aynı köktendir. Macarca tenger (=deniz) sözcüğü tenğ köküyle ilişkilidir. Moğolca tengis şekli kullanılıyor. Aynı karşılıkta Rusçada dengiz, Bulgarcada denis Sırpçada dénjjz ve Yunancada dengis şekilleri görülmektedir. Çince dénğ (=denk, eş, eşit) sözcüğüyle ilişkisi belirsizdir. ‘Dopdolu olmak, şişmek’ karşılığındaki Orta Çağ Türkçesindeki tenğiş veya tanğız sözcükleriyle aynı kökten olabilir. Türkmence, Özbekçe, Uygurca ve Kırgızca dengiz, Azerice deniz, Kazakça tengiz, Tatarca dingiz olarak biliniyor. Kuzey Kürtçesine denız şekliyle geçmiştir. Orta Çağ Türkçesinde ‘deniz’ karşılığında taluy veya toluy sözcüğü de kullanılmıştır. Bu sözcük Çince ta-liu (=deniz) sözcüğünden alınmadır. Deniz, kadın ve erkek şahıs adı olarak kullanılmaktadır.