Deri

22 Mart 2021

     İnsan ve bir kısım hayvanların dış tabakası, cilt, ten. Orta Çağ Türkçesindeki teri sözünden geliyor. Kaşgarlı Mahmud’un sözlüğünde de teri (=deri) şekliyle yazılmıştır. Kazakça, Kırgızca, Özbekçe teri, Azerice däri, Uygurca terā, Tatarca ve Başkırtça tiri ve Türkmence deri şekliyle biliniyor. Kıpçakça teri, Yakutça tiri ve Çuvaşçada tir olarak yer etmiştir. Bu sözleri Eski Yunanca derma ve dero sözleriyle ilişkili oldukları yadsınamaz. Bununla birlikte yine ‘cilt, deri’ karşılığındaki ‘Tacikçe çar veya çer, Osetçe çer/çar, Kürtçe çerm, Afganca carman kelimeleriyle de bağlantılıdır. Bunların da temelince Pehlevice čármin (=deri), Avestaca čareman (=kürk) ve Sanskritçe čárman (=kürk) sözleri yer almaktadır. Yunanca derma (=deri, cilt) sözcüğü Batı Dillerindeki dermatoloji sözüne yol açmıştır. Bkz. Dermatoloji. “Farkı yok mantarlaşmış bir kayadan derimin/ Yüzümde çizgi çizgi imzâsı kaderimin.” (Necip Fazıl Kısakürek).