Dilber

6 Eylül 2020

     Gönül taşıyıcı, gönül yüklenen. Farsça dil (=kalp, gönül) ve ber (=alan, götüren, taşıyan) eklerinden oluşmaktadır. Farsça dil-ber sözünden aktarılmıştır. Farsça barden (=yüklenmek, taşımak) sözüyle bağlantılıdır. Farsça dil-ber ‘gönül alan’ demektir. Bir başka ifadeyle ‘gönül çelen’ diye açıklanabilir. Pehlevice, Partça, Beluçça, Tacikçe ve Urduca dil, Hintçe dila, Kürtçe dıl sözleri ‘kalp, gönül’ karşılığındadır. Halk müziğindeki dılê, dılo, diloy, diley tekerlemelerinin kaynağı dil/dıl (=gönül) sözüdür. Tacikçe bor, Ermenice berry, Bengalce ve Pencapça bhara, Sinhalice bara, Kürtçe bar sözleri ‘yük, ağırlık’ karşılığındadır. Dilber kelimesi Türkçeye yakın dillere de geçerek Azerice, Türkmence, Özbekçe ve Uygurca dilber, Kırgızca dilbar biçimiyle dile getiriliyor. Şemsettin Sami dilber sözünü Farsça dil (=gönül, yürek, kalp) ve bürden (=götürmek) sözleriyle ilişkili görmektedir.