Dinlemek

3 Haziran 2020

     Herhangi bir sesi işitmek veya duymak için kulağıyla yönelme. Birinin söz ve öğüdünü dikkate almak da dinlemek sayılmaktadır. İnsanın kendisinden yaşlı ve hayat deneyimi olan başkalarını dinlemesi, yaşantımızın başlıca ilkesi olmalıdır. Kürtçe țıngin (=tınlamak), țıngetıng (=tın tın sesleri çıkarmak), țıngırti (=herhangi bir müzik aletini seslendirmek), țınbıl (=dümbelek), țınbag (=tömbeki) ve benzer sözlerle bağlantılıdır. Aynı sözleri Uygurca tıng (=ses) ve tınglamak (=dinlemek, işitmek) şeklinde görüyoruz. Kürtçe țıngır mıngır deyimi Türkçede de kullanılmaktadır. Orta Çağ’da Kürtçeden Türkmenceye intikal eden tıng (=ses) kelimesi, Türkçede ting-lemek>dinlemek sözüne yol açmıştır. Kürtçenin kelime morfolojisine uygun olarak tıng, zıng, cıng ve benzer sesler mevcuttur. Bu bağlamda, Kaşgarlı Mahmud tınğla– ve tın sözlerini ‘dinlemek’ diye izah etmektedir. Azerice dinlämäk, Özbekçe tinglämàk ve Türkmence dinlemek olarak bilinmektedir. Fransızca ton (=ses perdesi) sözü de aynı kökle ilişkili olabilir.