Dip

22 Mart 2021

     Bir şeyin en alt kısmı. Orta Çağ Türkçesindeki tüp (=derin, dip, temel, kök, asıl) sözcüğünden geldiği sanılıyor. Kazakça, Kırgızca, Çağatayca, Kıpçakça, Yakutça ve Uygurca tüp, Özbekçe düb, Tatarca töp, Türkmence düyp, Başkırtça töp sözcükleri ‘dip’ karşılığında kullanılıyor. Türkçe ve Türkçeye yakın dillerdeki altı çizili bu sözcüklerin Batı Dillerinde ‘derin’ karşılığındaki dip sözcükleriyle ilişkili olduğu kanısındayım. Bu açıdan bakılınca ‘derin’ karşılığındaki İngilizce deep (dip), Hollandaca diep (dip), Almanca tief, Danca dyp (dip), Norveççe dyp (dip), Lüksemburgca déif, Yidişçe tif sözleriyle bir münasebetin olduğu anlaşılmaktadır. Sırpça, Boşnakça ve Hırvatça duboko, dubok; Yakutça dubok (=derin) sözcüklerindeki dub, dip, tip, tüp gibi kökler dikkati çekmektedir. Proto–Cermence deupitho, Eski Saksonca diupitha sözleri bu sözcüğe temel oluşturmaktadır. Eski İskandinavca dypă, İngilizce deep (dip) ve Hollandaca diep sözcüklerine yol açmıştır. Bu bağlamda Türkçedeki dip sözcüğünün bu sözcüklerle aynı kökten olduğu söylenebilir.