Diyanet

5 Haziran 2021

     Din duygusu, din, dinle ilgili, dine ilişkin, din işleri. Arapça diyānet (=din işleri) sözünden. Arapça deyn kelimesiyle bağlantılı olan din sözünün aslı Zend-Avesta’daki daena (=din, inanç) kelimesidir. Aramice ve İbranicede din ‘yargı, hüküm’ diye algılanmıştır. İbranice dyn/diyn (=hüküm) kökü kullanılmış. İÖ. VI. yüzyılda Kuzey Irak ve İran coğrafyasında yaşayan Yahudiler Zend-Avesta’daki daena sözünü alarak diyn şekline dönüştürdüler. Arapçaya da bu kanaldan geçiş yaparak önce deyn sonra din biçimini almıştır. Arapça deyn ‘borç, mükelefiyyet’ demektir. Tanrı’ya karşı borcun, mükellefiyyet’in yerine getirilmesi ifade edilmek istenmiştir. Öte yandan Aramicede daino (=hüküm sahibi) şekliyle de karşılaşılmıştır. Aynı sözle ilişkili olarak Arapça deyyān (=hüküm sahibi) kelimesi de kullanılmış. Kimi kaynakların aktardığına göre Zend-Avesta’daki daena sözü Pehlevicede de dile getirilmiştir. İrani bir dil olan Soğdcada dön kelimesi ‘din’ karşılığındadır. Bununla birlikte, kimilerinin din veya mezhep karşılığında öne sürdükleri Sanskritçe dharma sözüyle ilişkisinden emin değilim. Batı Dillerinde görülen religion (=din) sözü Latince religare (=bağlamak, bağlanmak, saygıyla kendini toplamak) yükleminden kaynaklanmıştır. O halde din, Tanrı’ya karşı sevgi, saygı veya yer yer korkuyla da karışan bir bağlılık duygusunu ihtiva etmektedir. Bu bağlılık duygusu sevgi ağırlıklı ise yürekten inanç gelişkin olur; korku ağırlıklı ise ritüellere dayalı bir iman ve bağnazlık duygusu baskın olur. Bkz. Din.