Domuz

18 Nisan 2021

     Çiftparmaklılardan eti, yağı, derisi ve kılı için beslenen ağır, hantal memeli, evcil hayvan (Susacrofa domestica). Mecazen aksi ve inatçı kimseler için telaffuz edilir. Orta Çağda Türkler ‘domuz’ karşılığında lağzın adını kullanırken, bu adı terk edip tonuz adını ifade etmeye başlamışlar. Kaşgarlı Mahmud sözlüğünde tonğuz (=domuz) adını aktarmış. Sonraları bu ve buna benzer sözler kullanılmış. Özbekçe çoçka ve tonğız, Tatarca dungız veya çuçka, Türkmence donguz, Uygurca tonğuz, kavan veya çoçka, Kırgızca çoçko veya donguz, Kazakça dongız, şoşka veya kaban, Azerice donuz diye biliniyor. Aynı karşılıkta Kıpçakçada tonğuz veya donğuz sözü telaffuz ediliyordu. Türkler önceleri domuza lağzın derken domuz sözünü nereden aldıkları dilbilimcileri uğraştırmıştır. Ramstedt, Korece ton (=domuz) sözünden alıdığını savunmuştur. Mikkola, Bulgar hanlarının listesinde doxs (=domuz) biçimine dikkati çeker. Domuz sözünün Korece ton (=domuz) kelimesinden veya Moğolca tom (=iri, büyük) ve tong (=çok fazla, epeyce) sözcükleriyle ilişkisi göz ardı edilemez. Bu bağlamda, Moğolca tomura (=büyümek, irileşmek) ve tongguy (=eğilmek, başını öne eğmek, bükülmek) sözleri de domuz adıyla ilintili olabilir.