Düzine

2 Haziran 2020

     On ikilik. İtalyanca dozzina (=on ikili, on ikilik) sözünden Türkçeye aktarıldığı kabul görmektedir. Birçok dilde kullanılan düzine karşılığındaki sözlerin birbirinin benzeri ve aynı kökenli olduğu anlaşılmaktadır. Fransızca douzaine (=on ikilik) ve douze (=on iki), Romence doisprezece, İngilizce dozen, Portekizce doze, Almanca duodezimal (=on ikili) sözleri aynı karşılıktaki Farsça duvazde; Kürtçe dozdeh, diwazde ve diwanzdeh sözleriyle bağlantılıdır. Tacikçe duvozdah, Rusça dvenadtsat, Sırpça, Hırvatça ve Boşnakça dvanaest, Bulgarca dvanadeset, Makedonca dvanaeset, Macarca tizenkét, Slovence dvanajst, Çekçe dvanáct, Yunanca dódeka olarak bilinmektedir. Asya kıtasında duvazdeh-imam (=on iki imam) sözü de oldukça fazla telaffuz edilen sözlerdendir. Düzine sözünün dü ön harfleri ‘iki’yi belirtmektedir. Farsça ve Kürtçe du, Hintçe do, Pencapça dō, Peştuca doh, Nepalce ve Bengalce du’i, Latince duo, Rusça ve Sırpça dva, İsveççe tva, İngilizce two, Fransızca deux (dö), İtalyanca ve Makedonca due, Portekizce dois, İspanyolca dos, Romence doi, Yunanca di’o, Arnavutça dy ‘iki’ karşılığında telaffuz ediliyor. Bir felsefi akım olan düalizm, Türkçede ‘ikicilik’ diye ifade ediliyor. Karbondioksit sözündeki di-oksit eki ‘iki oksit’li oluşa işaret etmektedir. Bu örneklemeler, ‘iki’ ve ‘on iki’ karşılığında kullanılan benzer sözlerin yaygınlığını göstermektedir. Bunların aynı kökten gelerek, Hint-Avrupa Dillerinde giderek yayıldığı belirlenmektedir.