Eflatun
20 Aralık 2019
Birçok yörede görülen şahıs adlarındandır. Antik Çağda yaşayan ünlü Yunan filozofu Aristokles’e verilen Platon lakabından kaynaklanmaktadır. Orta Çağda Bağdad’da kurulan tercüme büroları aracılığıyla Yunan filozoflarının eserleri Arapçaya tercüme edilken Platon adı Felātun olarak yazıldı ve söylendi. Nedeni de o zamanlar Arapçada p sessizinin olmayışı ve iki sessizin yan yana kullanılmasındaki güçlüklerdi. Böylece Araplar Platon adını Felātun/ Felātûn şeklinde yazdılar. Sonraları bu adın Eflâtûn olarak yazılıp telaffuz edilmeye başlandığını görmekteyiz. Platon, söz konusu filozofun lakabıydı. ‘Geniş omuzlu’ olduğundan ona Platon denilmişti. Asıl adı Aristokles olarak biliniyordu. Aristokles (İÖ.427-347), Aristo’nun hocası ve Sokrates’in öğrencisiydi. Bilindiği üzere Aristo da Büyük İskender’in hocasıydı.
Onun ünü Küçük Asya coğrafyasında ve tüm Ön Asya’da yayılmıştı. O nedenle, Platon adının farklı telaffuzundan kaynaklanan Eflatun adı kullanılmaktadır. Bir zamanlar, Konya’da kiliseden çevrilen Eflatun Mescidi bulunuyordu. Sonraları Saat Kulesi olarak kullanış. Bu yapı günümüze kalmamıştır. Ayrıca, Konya’da Hititlere ait İÖ. II.binyıldan kalma bir anıt kaynak suyu ile dolan havuzun içindedir. Buraya Eflatunpınarı denilmektedir. Kimi tarihçilerce İÖ. 13. Yüzyıla tarihlenen bu kaya anıtı Beyşehir Gölü’nün doğu kıyısında yer almaktadır. Burası aynı zamanda Eflatun’un Mezarı olduğu söylenegelmektedir. Ayın yüzünde bulunan büyük bir krater de Eflatun Krateri olarak adlandırılmıştır.
Eski Yunanlılar lâl ya da erguvan rengine phonikios diyorlardı. Bir olasılıkla bu söz Fenikelileri ifade eden Phonikios adıyla ilişkilidir. Platon, “Devlet” adlı kitabında erguvan rengini phonikios sözüyle belirterek en güzel renk ya da renklerden olduğunu açıklamaktadır (Platon, “Devlet”, çev. Sabahattin Eyüboğlu, M. Ali Cimcoz, Remzi Kitabevi, İstanbul 1971, s.110 /420-c). Platon’un orijinalinde phonikios olarak aktardığı söz, Türkçeye erguvan rengi şeklinde çevrilmiştir. Platon’un bu çok sevdiği renge biz eflâtun diyoruz. Eflatun renginde olana eflâtunî diyoruz. Platon’un lakabını özgün şekliyle platonik aşk deyiminde de yaşatıyoruz. Platonik sevgi ya da platonik aşk duygusal bağlılığı dile getirmektedir.