Enik

24 Eylül 2019

    Kedi, köpek gibi hayvanların yavrusu. Kimi yörelerde insan yavrularına da enik deniliyor. Akadca enequ (=emzirmek) sözüyle bağlantısı belirsizdir. Bu sözden türeyen Akadca mušeniqtum (=süt ana) sözcüğü bulunmaktadır. Enik sözcüğü Orta Çağ Türkçesindeki enük (=hayvan yavrusu; arslan, sırtlan, kurt, köpek yavruları) sözcüğünden geliyor. Orta Çağ Türkçesinde enük sözcüğü ‘arslan yavrusu’, Uygurcada ‘kaplan yavrusu’, Kıpçakçada ‘köpek yavrusu’ karşılığında da ifade edilmiştir. Azerice enik ‘yırtıcı hayvan yavrusu’ olarak bilinmiştir. Räsänen, enik sözcüğünü Fince peni (=köpek) sözcüğüyle birleştirerek enik‘in Altayca penük (=köpek yavrusu) sözcüğüne dayandığını açıklamıştır. Ayrıca Fince penikka (=hayvan yavrusu) şeklinden söz edilmektedir. 

   Hasan Eren, Soyotça enik (=köpek yavrusu), Uygurca enük (=kaplan yavrusu) örnekleriyle birlikte Gagavuzcadaki yenik şeklinin başındaki y harfinin ikincil bir ses olduğunu, kelimenin aslının enik olduğunu öne sürmektedir (Hasan Eren, “Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü”, Ankara 1999, s.136). 

    Sumercedeki en.nu.uĝ (=korumak, himaye etmek, beklemek) sözüyle bir bağlantının olması da açık değildir. Yeni doğan canlının himayeye, korumaya muhtaç olduğu göz ardı edilemez. Bununla birlikte; Azerice, Kırgızca, Özbekçe ve Uygurcada enik yerine küçük sözcüğü telaffuz edilmektedir. Bu dillerde enik tercih edilmeyip, küçük deniliyor.