Enişte

3 Eylül 2020

     Bir kimsenin kız kardeşlerinden veya yakın akrabalarından birinin kocası. Farsça enguşt (=parmak, yüzük) sözüyle bağlantılıdır. Avestaca angušta (=yüzük), Pehlevice ve Partça angušt (=yüzük) kelimeleri Tacikçede anguştari veya anguştarin, Urducada anguşti, Hintçede anguthi (=yüzük, yüzük parmağı), Sanskritçede anguştha (=başparmak) veya anguşthah şekliyle biliniyor. Pehlevicede anguşt sözü aynı zamanda ‘bir uzunluk ölçüsü’ olarak ifade edilmiş. Pehlevice angust-arig (=yüzük parmağı veya parmak yüzüğü), angust-bān (=parmak koruyucu) sözleri de talaffuz ediliyordu. Sonraları Farsçada engişter (=yüzük), engişt (=yüzük parmağı), enguştene (=terzi veya yorgancı yüksüğü), enguşt-numa (=parmakla gösterilen), enguşt-i buzurg (=başparmak), enguşt-i mihin (=orta parmak), enguşt-i kihîn (=serçe parmağı) gibi sözler telaffuz ediliyor.

     Enişte kelimesi İranî Dillerdeki anguşt (=yüzük) sözünden kaynaklanmış olmalıdır. Bunun da nedeni, kız kardeş veya hısım akrabaların kızlarıyla evlenenler parmaklarına yüzük takarak ailelere katılmalarından olsa gerektir. Bu açıdan, ‘yüzüklü’ karşılığında anguşta kelimesinin kullanılarak yüzyıllar sonrasında Türkçeye de geçerek enişte şeklinde telaffuz edilmiş olduğu kanısındayım. Türkçeye yakın dillerde enişte sözü kullanılmamaktadır. Osetçe/Alanca engulye (=yüzük) sözü Kürtçede hıngılisk (=yüzük) ve Singapurca angaşt olarak belirtilmiştir.