Erik

19 Aralık 2021

     İki-çenekliler sınıfının gülgiller familyasından birçok iklimde yetişebilen, önce beyaz çiçekleri sonra yaprak ve sert çekirdekli meyvesi oluşan bir ağaç türü. Can eriği, mürdüm eriği, üryanî erik, türbe eriği gibi çeşitleri bulunmaktadır. Kırgız, Tarançı ve Çağatay boylarında ‘kayısı’ karşılığında erik sözü kullanılmış. Kürtçede ‘kayısı’ karşılığında hirog sözü kullanılıyor. Moğollar eriğe örög diyorlardı. ‘Kayısı’ karşılığında Türkmence erik, Özbekçe ve Kazakça örik,  Kırgızca örük ve Azerice ärik deniliyor. Türklerde erik sözü kayısı, şeftali ve erik gibi meyvelerin tümünü ifade ediyordu. Türkçedeki kara erik sözü Moğolca hara örög sözüyle bağlantılıdır. Laufer’e göre erik çok eski devirlerden beri Çin’de de yetişiyordu. Eski Uygur tıp kitaplarında erik veya erük kelimeleri görülüyor. Kaşgarlı erük karşılığında “şeftali, kaysı, erik gibi meyvalara verilen genel ad” demektedir. Doerfer erik kelimesinin erken oluşu belirten Türkçe er veya ir sözcükleriyle ilişkilendirmektedir. İran coğrafyasında eski çağlardan beri erik ağaçlarının yetiştiği belirlenmiştir. Böyle olunca Farsça erük (=erik) ve Kürtçe hirog (=kayısı) sözleri de dikkate alınmalıdır. Fakat kış mevsimi sonrası en evvel çiçek açan erik ağacı olduğundan er- kökünün ‘evvel olan’ veya ‘önce olan’ karşılığında ifade edilmiş olduğu söylenebilir.