Falanjist

14 Mart 2020

     Bir zamanlar İspanya’da oluşturulan milliyetçi sağ siyasal akım. 1933 yılında ünlü diktatör Miguel Primo de Rivera’nın oğlu José Antonio Primo de Rivera tarafından kurulan milliyetçi toplumcu oluşum. Falanjistler, 1934 yılında Milliyetçi Sendikalist Saldırı Cuntaları adlı toplulukla ittifak yaptılar. Falanjistlerin lideri cumhuriyetçiler tarafından 20 Kasım 1936’da idam edildi. Sonraları General Franko, kendilerini ‘milliyetçi toplumcu’ olarak tanıtan ayak takımının desteğini alıp, İspanya’da demokrasi güçlerinin mağlubiyetini sağladı. Devlet başkanı ve silahlı birlikler komutanı olarak 36 yıl (30 Ocak 1938-8 Haziran 1973) görev yaptı. Franko, İtalyan faşistleriyle güç ve iş birliği içindeydi. 1970’li yıllarda falanjist kalıntılar bir süre Lübnan’da ilerici demokrat Müslümanlarla savaştılar ve daha sonraları esamileri okunmaz hale geldi.

     Falanjist sözcüğünün Latince phalangis (falanjis:’mızraklı asker’) sözcüğünden geldiği anlaşılıyor. Latince phalangis ya da phalanx sözleri Eski Yunanca phálanks (falanks) ya da phálaggos sözlerinden kaynaklanmıştır. Eski Yunancadaki bu sözler ‘kalın sopa’ demektir. Çağdaş Yunancada phálagga (=mızraklı alay) sözünün de falaka sözüyle bağlantılı olduğu görüşündeyim. Başta falaka sözü olmak üzere yukarıda sıraladığım benzer sözlerin Sumerce ve Akadcaya dayandığını falaka maddesinde açıklamıştım. Bkz. Falaka.