Fanila

17 Mart 2020

      Pamuklu ya da yünlü iç giysi. İtalyanca flanella, Fransızca flanelle, İngilizce flannel, Yunanca phanéla sözleri ‘bir çeşit ince yünlü kumaş, fanila, atlet’ ve benzerleri karşılığında kullanılmaktadır. Türkçeye Yunanca phanéla (fanéla) şeklinden geçtiğini sanıyorum. Buna rağmen, Şemseddin Sami Fransızca flanelle kelimesine işaret etmektedir. Anlaşılan flanel‘in Yunanca versiyonu olan fanéla sözü göz ardı edilmiştir. Bir kısım sözlük yazarları ise İtalyanca flanella’dan geldiğini öne sürmektedirler. TDK tarafından hazırlanan “Türkçe Sözlük”te “fanilâ” kelimesi “İtalyanca phanella” sözüne bağlanmaktadır. İtalyancada fanila sözü flanella şeklinde yer almaktadır. Flanella sözü zamanla Yunancada phanela (fanela: ‘fanila) şeklinde yer almıştır. Türkçeye Yunanca fanella (<phanela) şeklinden intikal etmiştir. Arapça fanilla, fanille ve Kürtçe fanile diye bilinmektedir. Kimilerinin fanila’nın kökeni olarak gösterdikleri Galce fanila sözü aslında ‘vanilya’ karşılığındadır; bildiğimiz fanila ile bir ilişkisi yoktur.

   Batı Dillerindeki flanella, flanelle ya da flanel sözleri hem ince dokunmuş yün kumaş hem de örme ince yün iç gömleği karşılığındadır. Kamuda serbest kıyafet uygulamasından önce flanel ince yün pantolonlar revaçta idi. İstanbul Rumcasında da fanela ya da fanila sözleri telaffuz ediliyordu. Fanila, Gürcücede planeli şekliyle ifade edilmektedir.

     Arapça fanilya ile aynı dildeki fanilla ya da fanille sözlerinin, kimilerince karıştırıldığını görmekteyim. Arapçada fanilya, ‘vanilya’nın karşılığıdır. Arapça fanilla ya da fanille ise, ‘fanila’nın karşılığıdır. Buna karşın, Türkçede de fanila sözünün fanilya şeklinde telaffuzuyla da karşılaşılmaktadır. Bkz. Flanel.