Fesleğen

12 Ağustos 2019

     Yaprakları güzel kokan bir bitki türü. Mutfaklarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Yeşil, kırmızı ve mor renklerinde farklı çeşitleri bulunmaktadır. Latince bilimsel adı ocimum basilicum’dur. Türkçede Reyhanotu da deniliyor. Genel olarak fesleğen yeşil olanına deniliyor. Kırmızı ya da mor renkte olanına reyhan adıyla biliniyor. Akfesleğen, Hindfesleğeni, Yabanifesleğen ve yerfesleğeni çeşitleri vardır. Arapça ve Farsçada reyhan karşılığındadır. Kürtçede ise rahan sözcüğüyle telaffuz edilmektedir. Bu dillerden bir kısım Türkçeyle yakın dillere de intikal etmiştir. Kırgızca ve Özbekçede rayhon, Ermenicede rehan şekliyle ifade ediliyor.  Sumerlilerden bu yana bilinmektedir. Sumerliler fesleğene u-gi diyordu. Bu sözcükteki -gi son ekinin bugün de Kürtçede kullanılan gi/giya (=ot) sözcüğüyle bağlantılı olması mümkündür. Eski Yunanca basileus (kral) sözcüğüne dayanılarak basilikos (=krala özgü) sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Yunanca basilikos (vasilikos) sözcüğü ya da basilikon (vasilikon) şeklinden fasilikon, fasiliken ve fesleğen şekline dönüşmüştür. Kokusuyla çok beğenilen bir bitki olması nedeniyle ‘krala özgü’ karşılığında basilikos denilmiştir. Batı Dillerinde de yaygın olarak Yunanca sözcüğün farklı tellafuz edilişi görülmektedir. Söz gelimi, Fransızca basilik, İtalyanca basiliko, Almanca basilicum, Makedonca bosilek, Flemenkçe basilicum, İngilizce ve Pencapça basil, İspanyolca basilisco, Danca ve Norveççe basilikum, Çekçe ve Slovakça bazalka, Macarca bazsalikom, Lehçe bazylia, Sırpça basiljac, Belarusça bazilik, Japonca bajiru olarak ifade edilmektedir. Arapçada reyhan denilmekle birlikte, Yunancadan gelen basilikon sözcüğü fesleğen şeklinde yer etmiştir. Bu durum Türkçeye de yansımıştır. Türkçede yeşil fesleğene fesleğen, kırmızı ve mor olanına reyhan denililiyor.