Fındık

26 Şubat 2020

      Karadeniz Bölgesi’ne özgü kabuklu bir yemiş çeşidi. Eski Yunanca pontikon karion (=Karadeniz cevizi) sözünden kalmadır. Eski Yunanca Pontikon, ‘Pontos’lu/Orta Karadeniz Bölgesi’nden olan’ karşılığında dile getiriliyordu. Bu bölgeye özgü kabuklu yemiş, bir tür küçük ceviz çeşidi olarak görüldüğünden ‘Pontos cevizi’ oluşuna işaret edilmiştir. Eski Yunancada Pontos aslında ‘deniz’ karşılığında değildir. O zamanlar da denize thalassa diyorlardı. Bence, Orta Karadeniz dolaylarının denize doğru tıpkı devenin sırtı gibi çıkıntılı oluşu nedeniyle, pont/punt kök sözleri ‘çıkıntı’ oluşu ifade etmiş olmalıdır. Aynı olguyu İzmir’in Alsancak adında da görmekteyiz. Alsancak, Osmanlının son döneminde Punta olarak biliniyordu. Buraya Cumhuriyet Dönemi’nde Alsancak adı verildi. Bu nedenle, zamanla Eski Yunancada da pontos deniz diye algılanmış olabilir.  Eski Yunanca Pontos, Latincede pontus olarak telaffuz edildi. 

     Fındık olarak bilinen pontikon karion adındaki pontik sözü, p>f dönüşümüyle fontik ve fındık telaffuzları görüldü. İranlılarca funduk, Araplarca el-bunduq şeklinde dile getirilmiştir. Yunancada funduki, Türkçe ve Kürtçede fındık şekliyle ifade edilmektedir. Fındık sözü, bay ve bayan adı olarak da kullanılmaktadır. Fındık şahıs adıyla, özellikle Tunceli yöresinde karşılaşılmaktadır. Şahıs adı olarak fındık sözünün kullanılış nedeni, bana öyle geliyor ki, yeni doğan çocuğun ‘mini mini’, ‘küçük sevimli’ oluşuna işaret etmek içindir. Bu açıdan fındık, ufaklığı, küçüklüğü ifade ediyordu. Sultan II. Ahmed zamanında çıkarılan küçük altın para fındık altını adıyla belirtiliyordu. Türkçede fındık kurdu, fındık bitinin fındığa çok zarar veren kurtçuğuna denilmektedir. Bir fare çeşidi olan, fındık faresi fındıklı yerlerde bu ürüne zarar vermektedir.