Gensoru

25 Şubat 2025

     Bir sorunun açıklığa ve aydınlığa kavuşması için milletvekillerince hükümet başkanı, bakanlardan biri veya tüm hükümete yönelik verilen ve soruşturmayı içeren soru önergesi. Bu soruşturmanın sonucunda ilgili kişi veya kişiler hakkında güven oylaması yapılır. Güven oylaması sonucunda salt çoğunluk güvensizlik belirtirse hükümet düşmüş sayılırdı. Gensoru, parlamenter demokratik rejimlerin olmazsa olmazını oluşturan temel bir haktır. Ülkemizde 12 Ocak 2017’de gensoru hakkı kaldırıldı. Gensoru, Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda istizah adıyla uygulanıyordu. Gensoru sözcüğünün ‘genel soru’ veya ‘geniş soru’ sözlerindeki genel veya geniş sözcüklerinin kısaltılmasıyla türetilmiş olduğu görüşü açıklanmakla birlikte Fransızca motion de censure (=güvensizlik önergesi, meclis araştırması) sözünden esinlenilerek ifade edilmiştir. Fransızca censure (=denetleme; sansür) sözü aynı dildeki censurer (=denetlemek, hükümet aleyhine güvensizlik önergesi vermek) yüklemiyle bağlantılıdır. Bu yüklem Latince censura (kensura: ‘denetleme, şiddetli eleştiri) sözcüğüne dayanmaktadır. İngilizce censure, Almanca Zensur, İtalyanca, İspanyolca ve Portekizce censura, Romence cenzură, Rusça cenzura.