Gerçek

15 Mart 2024

     Doğru, hakiki, var olan, reel. XIV. yüzyıl kaynaklarında gerçek sözcüğü kullanılmıştır. Aynı dönem içinde girçek şekliyle de karşılaşılmaktadır. Girçek biçimi Orta Çağ Türkçesindeki kirtü/ kertü (=doğru, hakiki, mümin) sözcüğüyle bağlantılıdır. Bu sözcük aynı çağdaki Türkçede kirtün (=doğru olmak) yüklemine dayanmaktadır. Kirtü veya kertü sözcüğüne aynı dilde soyut veya somut isim yapan -cek/-çek eki eklenerek türetilerek zamanla kirtüçek>kirçek>girçek ve gerçek şekline dönüştürülmüştür. Bu bağlamda ‘gerçek, doğru, hakiki’ karşılığında Kıpçakçada kerçek, kerşek, kirşek, kirçek ve kirti biçimleri kullanılmıştır. Kıpçakça kirtü (=doğru sözlü) ve kirtüle- (=doğru davranmak) sözcükleri de biliniyor.