Gergedan

9 Mayıs 2021

     Tek parmaklılardan sıcak iklimlerde yaşayan burun üstünde bir ya da iki boynuzu bulunan, kalın derili saldırgan hayvan. Farsça kergeden sözünden gelmektedir. Bu sözcük Farsçaya Sanskritçe khaḍga-dhenu (=gergedan) adından intikal ederek evrilmiştir. Sanskritçe khād (=ısırmak, tahrip etmek, çiğnemek) ve dhenu (=sığır, boğa) sözcüklerinden türetilmiştir. Burun kısmındaki boynuzunu silah olarak kullandığından bu şekilde adlandırılmıştır. Bununla birlikte Sanskritçede ‘gergedan’ karşılığında gaṇḍakaḥ adı da kullanılmıştır. Gergedanın iri yanaklı oluşundan dolayı bu ad Sanskritçe gaṇḍaḥ (=yanak) sözcüğüyle ilişkilidir. İrani bir dil olan Tacikçede karkadan şekli görülüyor. Kürtçede kerkedan veya gergedan deniliyor. Latince bilimsel adı: Rhinoceros İnducus. Latince rhinoceros Eski Yunanca rhinókerōs/rhinókerōtos (=boynuz burunlu, gergedan) adına dayanmaktadır. Aynı dilde rhinos (=burun) ve keras/kerōs (=boynuz) sözcüklerinden türetilmiştir. Bu bağlamda Macarcada rinocérosz (=boynuz burunlu, gergedan) adı bulunmaktadır. Farsça kergeden sözünden Türkçeye yakın dillere de geçmiştir. Özbekçe kerkidan, Tatarca kerkeden, Türkmence ve Uygurca kerk, Kazakça ile Kırgızca kerik ve Azerice kergedan şekliyle biliniyor. Gergedan karşılığında Rusçada nosoróg adının yanı sıra kerkerden şekli de görülmüştür. İngilizce rhinoceros, Fransızca rhinocéros, Almanca Rhinozeros veya Nashorn, Hollandaca rinoceros veya neushoorn, Romence rinocer, İtalyanca, İspanyolca ve Portekizce rinoceronte, İsveççe noshörning, Norveççe nesehorn veya neshorn.