Gez

27 Ocak 2025

     Ateşli silahlarda gözün nişan almasını sağlayan çentik, kertik; önceleri okun kirişe geçen ucundaki çentik veya yer ölçmeye yarayan düğümlü ip. Farsça ğāz (=yarık, çatlak, ayrık, çentik, kertik) sözcüğünden. Söz konusu Farsça sözcük ‘makas, pense, kerpeten; maşa’ karşılığıyla da kullanılmıştır. ‘Isırma, ısırıp yarma’ karşılığındaki Farsça gāz ve Kürtçe gez sözcükleri de aynı köktendir. Orta Çağ’da Türkçeye intikal ederek kez (=gez, ok gezi) biçimiyle ifade edilmiştir. Bu sözcük İlk Çağ’da kuzeybatı İran coğrafyasında konuşulan Avestacadaki vazana (=maşa, ateş çubuğu) sözcüğündeki vaz köküyle ilişkilidir. Azerice gez (=yarık, çentik, kertik) sözcüğü de etimolojik açıdan aynı kökten gelmektedir. Bulgarca kez (=ateşli silahlardaki nişan yeri) ve Arapça gāz (=madeni levhaları kesen makas) sözcükleri Farsça ğāz sözcüğüyle bağlantılıdır.