Hâkî

21 Mart 2021

     Toprağa ilişkin, toprağa mensup.  Farsça ḫāk (=toprak) sözcüğüne dayanmaktadır. Farsça ḫākî (=toprağa benzer, toprak renginde olan; toprakla ilgili) sözünden alınmıştır. Arapçadaki hâkî (=hikâye eden, anlatan, aktaran, nakleden) sözüyle karıştırılmamalıdır. Türkçede hāki elbise, hāki çanta, hāki pardösü ifadelerinde toprak rengine işaret edilmektedir. Farsça ḫāk-i nihad (=toprak yaradılışlı, alçak gönüllü, mütevazi), ḫāk-i pay (=ayak toprağı, ayak bastığı yer), ḫāk-i pāk (=temiz toprak), ḫāk-i teng (=dar yer, mezar), ḫāk-i vatan (=vatan toprağı), ḫāk-i mürde (=ölü toprak)  gibi sözler Osmanlıcada da kullanılıyordu. “Gül yüzlü gündeşim nemden incindin/ Araya söz katar eldir efendim/ Ben kulunum hāk-i payına geldim/ Aradan noktayı kaldır efendim” (Pir Mehmed).