Halka

17 Ocak 2021

     Çember şeklindeki metal nesne. Halk arasında bilezik ve yüzüğe halka deniliyor. Arapça ḥalḳa (=çember şeklindeki nesne) şekliyle biliniyor. Kürtçede ḥelḳe ve ḥelek diye ifade edilmektedir. Türkçedeki halka ve helke sözleri aynı kökenden kaynaklanmış olmalıdır. ‘Boğaz, spiral şey’ karşılığında Arapça ḥalḳ veya ḥulḳum sözleri telaffuz ediliyor. Ḥulḳum’un çoğulu ḥalaḳim (=boğazlar) şeklindedir. Bu kelimelerin kökeni Eski Yunancaya dek varmaktadır. Eski Yunanca hélike (=sarmal, helezon, spiral) ve héliks (=çember, daire, helezon) kelimelerinin bugünkü Arapça ve Kürtçedeki sözlere yol açtığı anlaşılıyor. Bir başka ifadeyle altı çizili sözler Eski Yunancadan kaynaklanmıştır.

     Öyle anlaşılıyor ki, halka’yı Arapçaya; helke’yi Rumcaya bağlamanın gereği olmamalıdır. Her iki söz de Eski Yunancaya istinat etmektedir. ‘Yüzük’ karşılığında Kürtçe hıngıliks kelimesinin Eski Yunanca héliks (=çember, daire şeklinde, sarmal, helezon) ile bağlantılı olduğunu söyleyebilirim. Sumerliler ise ‘yüzük’ veya ‘bilezik’ karşılığında ḥar veya ḥara diyorlardı. Kürtçe ḥar (=eğri; ḥar û ḥudur: eğri büğrü) sözü Sumerce ḥar (=yüzük, bilezik) sözünden dönüşmüş olsa gerektir. Tüm bu sözlerin Eski Yunanca ḥalkos (=bakır, tunç, bronz ve bunlardan yapılan araç gereçler ile süs eşyaları) sözcüğü ile ilişkisi de yabana atılamaz. Uygurca ve Türkmence halka, Özbekçe ḥalka ve Azericede halga biçiminde yer etmiştir.