Hanzo

2 Nisan 2020

     Salak, bön, enayi, saf, aptal, kaba, yontulmamış. 1970’li yıllardan sonra Türkçede kullanımı yaygınlaştı. ‘Akılsız, sersem, salak, budala, enayi, ahmak, dangalak, mankafa, bön, şaklaban ve palyaço’ karşılığında Almanca hanswurst sözü kullanılmaktadır. Anadolu’dan Almanya’ya gidenlerce Almanca hanswurst (=ahmak) sözünün kısaltılarak hanzo şeklinde telaffuz edilmiş olduğunu bir olasılık olarak görüyordum. Almanca hanswurst sözü, Hollandaca hansworst şekliyle mevcuttur. Hanzo sözünün, Hamza ya da Almanca Hans ile bir ilişkisi bulunmamaktadır.  Almanca Hans adı, İbranice hansel (=tanrının lütfu) sözüyle bağlantılıdır. 

     Ancak, Almancada kullanılan hanswurst sözünün Eski Yukarı Almancada Ganz (=kaz) sözüne istinaden aynı dilde Ganzo (=erkek kaz) sözüne dayandığı görüşündeyim. Eski Saksonca Kans (=kaz) diye biliniyordu. Çağdaş Almancada Gans (=kaz) sözü mevcuttur. İngilizce goose ve Rusça gus sözleri ‘kaz’ karşılığında dile getirilmektedir. Sanskritçe hansa/hansah (=kaz) ve Eski Yukarı Almanca Ganzo (=erkek kaz) sözlerinin hanzo (saf, enayi, bön) sözüne yol açtığı kanısındayım. Bu bakımdan, Anadolu’da Türkçe konuşan yörelerde saf veya enayi kimseler için -argo olarak- ördek veya kaz denilmektedir. Hanzo sözü önceleri, ‘saf, enayi, salak’ diye bilinirken; sonraları ‘kaba, yontulmamış’ eklemeleri yapılmıştır. Bkz. Kaz.