Hayran

12 Aralık 2020

     Şaşmış, şaşa kalmış, şaşırmış. Arapça ḥayrān (=şaşırmış, şaşa kalmış) sözünden alınmadır. Bu söz aynı dildeki ḥayret (=şaşırma, şaşma) sözüyle bağlantılıdır. Arapça ḥayrān kelimesi aynı dildeki ḥā’ir (=şaşırmış, hayret etmiş) sözüyle müteradiftir (sinonim). Arapça ḥā’ir kelimesi Akadca kârum (=şaşkın olmak) sözündeki kâr kökü ile bağlantılı olmalıdır. Arapça ḥayrān ile ḥayret kelimeleri aynı karşılıkta kullanılmışlardır. Oysa Türkçe kullanımda hayran kelimesinde içerik kayması oluşarak ‘bir kimseye veya bir eşyaya karşı aşırı beğenide bulunmak’ olarak algılanıp ifade edilmiştir. Kürtçe heyran, Tacikçe ḥayroni diye biliniyor. Kürtçeden Azericeye geçerek Azerice heyran, Uygurca häyran, Türkmence hayran, Özbekçe heyran, Kırgızca ayran, ve Kazakça kayran olarak dile getiriliyor.