Hellim

9 Nisan 2020

     Kıbrıs’ta yapılan bir peynir çeşidi. Yunanca ḥaloúmi (=Kıbrıs keçi peyniri) sözüne istinat etmektedir. Yunanca ḥaloúmi adının, Eski Yunanca ḥaláo (=gevşetmek, çözmek, yumuşatmak) sözünden kaynaklanmış olduğu kanısındayım. Buradan Arap coğrafyasına intikal etmiş olabilir. Bu nedenle, Suriye Arapçasında ḥallum (=bir peynir çeşidi) adıyla bilinmektedir. Mısır’da ise hâlûm şeklinde ifade edildiği görülmektedir. Hellim peynirinin keçi, koyun ve inek sütünden elde edilen az tuzlu yumuşak bir peynir olduğu, zamanla daha çok keçi sütünden yapıldığı sanılmaktadır. Tercih edilen servis şekli, kesip kızartmak ya da ızgara yapmaktır. Bu peynir çeşidiyle başta Lübnan olmak üzere Doğu Akdeniz coğrafyasında karşılaşılmaktadır. John Ayto, “The Diner’s Dictionary” adlı sözlüğünde “haloumi” peynirinin Mısır kökenli olduğunu ve Kıptice ialom adından dönüştüğünü öne sürmektedir. Oysa, yukarıda açıkladığım Eski Yunanca bağlantısı nedeniyle, hellim adının Kıptice kökenli olmadığını söyleyebilirim.

     Öte yanda, Arapça ḥlm köküne istinaden ḥelîm (=yumuşak yüzlü), ḥalîm ve ḥilmî (=yumuşak huylu) kelimeleri nedeniyle hellim adının, Arapça kökene bağlama eğilimi görülmektedir. Oysa, inandırıcı bir bulgu ortaya çıkmadıkça, hellim adının Eski Yunancadan kaynaklandığı kanaatindeyim. Çünkü, Eski Yunancada ḥaláo (=gevşetmek, yumuşatmak, çözmek) sözüyle bağlantılı olarak, ḥálasma (=gevşeme, ayrılma) ve ḥalarós/ḥalará/ḥalaron (=yumuşak, gevşek, sert olmayan) sözleri telaffuz ediliyordu. Bunlara dayanarak Yunanca ‘yumuşak peynir’ karşılığında ḥaloúmi denildiği görüşündeyim.