Hurç
3 Mayıs 2020
Büyük heybe, torba, sırt çantası. Arapça ḫurc (=heybe; çoğul şekli ḫurcet, meşinden yapılma büyük heybe veya sandık) kelimesi Farsçada ḫurcin (=heybe) şekliyle karşılaşılmaktadır. Ermenice ḥurj (=sırt çantası) sözcüğünün dışında Kürtçede ḥurç ve benzeri birçok sözle karşılaşılıyor. Kürtçe ḥurç (=içine öteberi konulan torba), ḥurêc (=beze, gudde) ve ḥurçik (=küçük heybe) sözleri aynı kökten kaynaklanmıştır. Ayrıca içeriksel açıdan aynı ya da benzer karşılıklarda dile getirilen Kürtçe ķurç (=arazide taşlık çukurumsu yer, taş yığını), ķurçik (=yayla barınağı, iptidai barınak) ve ķorç (=taze cevizin üzerindeki yeşil kabuk; çürümüş ve içi boşalmış diş) sözleri mevcuttur. Kürtçedeki ķorç ve ḥurç sözlerinin ortak bir kökene dayandıkları kanısındayım.
Andreas Tietze ve Robert Dankoff, Türkçedeki hurç sözünün Ermeniceden Türkçeye intikal ettiğini iddia etmişler. Oysa Kürtçede ḥurç, ḥurçik, ķorç, ķorçik, ķurç, ķurçik ve benzeri sözlerin fazlalığı dikkati çekmektedir. Bu nedenle hurç sözünün, Kürtçe üzerinden mücavir halklara geçmiş olması olasıdır. Sumerce ḥur-rum ya da ḥur-ru-um sözlerinin varlığıyla Kürtçe ḥurç arasında bir bağ olduğunu sanıyorum. Sumercedeki bu sözler Akadcada ḫurru/m şeklinde yer almıştır. Azerice ḥurcin ve Tatarca kurcın şekilleri Farsçadan alınmıştır.