İhtiyar

23 Ocak 2021

     Seçme, tercih etme, özdenetim, katlanma, iradî olgunluk. İhtiyar etmek ‘seçmek’ demektir. “Ben bu konuda şunu ihtiyar ettim” denince “Ben bu konuda şunu seçtim” sözü anlaşılır. Bu açıdan, ihtiyar heyeti ‘seçim kurulu’nun karşılığıdır. Köyde bulunan ihtiyar heyeti, o köy ve çevresiyle ilgili icraî kararlar veren bir kuruldur. Arapça iḫtiyār (=seçme) kelimesinden kaynaklanmaktadır. Türkçede yaşlı (<yaşlığ) sözüyle ilişkilendirilmesinin nedeni daha çok yaşanmışlıktır. Fakat, öyle anlaşılıyor ki, her yaşlı ihtiyar değildir. Çünkü ihtiyar sözünde bir olgunlaşma mevcuttur. Belirli bir yeterlilik düzeyine erişen kimse seçerken kâmil’dir ve kâmil olduğu için de seçilme yeterliliğine de haizdir.

     Yaşadığımız toplumda ihtiyar sözü genellikle ‘elden ayaktan düşmüş’ diye algılanmaktadır. Buna karşın, ihtiyar sözünün etimolojik açıdan karşılığı bu tür bir yıkılmışlık değildir. Yaşlı sözü uyduruk bir sözdür ve ihtiyar sözüyle bütünüyle çakışmamaktadır. Yaşlı sözünün Türkçeye yakın dillerde – Azerice hariç- yaygın bir kullanımı bulunmamaktadır. Türkçede ‘yaşlı’ karşılığında karı deniliyor. Bir toplumun yönetiminde ihtiyarlar olmalıdır. İradî olgunluğa sahip olmayanların toplumları nerelere sürükledikleri aşikârdır.