İskender

19 Aralık 2019

     Makedonya kralı II. Philip’in oğlu ve Aristo’nun öğrencisi olan Yunan imparatoru. Yunancada Aleksandros, Latincede Aleksander adlarıyla bilinirken Arapçada al-Eskander şeklinde telaffuz edilmiştir. Zamanla al hecesi   harf-i tarif sanılarak terk edilmiştir. Asya kıtasına yaptığı seferler ve bundaki başarıları nedeniyle Yunanca O Mégas Aléksandros (=Büyük İskender) lakabıyla anılmıştır. İranlılar aynı karşılıkta İskender-ê Buzurg, Hintliler Sikandar Mahaan, Özbekler Buyuk Aleksadr, Araplar al-İskandar al-Akbar demişlerdir.

     İskender adı, Eski Yunanca aleksis (=himaye/koruma) ve andros sözüne istinaden Aleksandros (=insanları himaye eden/onları koruyan) adından dönüşmüştür. Bir başka ifadeyle ‘yardımsever, müşfik’ karşılığında dile getirilmiştir. O çağda Aleksandros adı genellikle Makedonya bölgesinde yaygındı. Başta Mısır’daki İskenderiye (Aleksandreia), Anadolu’nun güneyindeki İskenderun (Aleksandretta) ve Yunanistan’daki bizim Dedeağaç diye belirttiğimiz Aleksandroupoli olmak üzere onun adını taşıyan on sekiz kentin olduğu söylenmektedir.

     Büyük İskender, İran kralı Dara’nın kızı Statera ile evlenmiş, bu evlilikten sonra generallerini de İranlı kadınlarla evlenmeye teşvik etmiştir. Kur’an’ın Rum Sûresinde İranlılara karşı yaptığı savaş övülmüş ve Zulkarneyn adıyla anılmıştır. Oysa, ordusuyla tüm Arabistan’ı fethetmenin hazırlıklarını yaparken henüz 33 yaşında iken İÖ. 13 Haziran 323’te ölmüştür. Bu ünlü cihan imparatoru adına izafeten aileler yüzyıllarca çocuklarına İskender adını vermişlerdir. İskender kebap onun adını taşımaktadır. İslam Dünyasında ona izafe edilen Zülkarneyn adı, zamanında Doğu’nun ve Batı’nın sahib-i efendisi oluşu nedeniyledir.