İşlik

22 Nisan 2020

     Gömlek, mintan, içe giyilen giysi. Elazığ, Tunceli, Bingöl, Malatya, Diyarbakır, Bitlis, Van, Denizli, Afyon, Tokat, Ankara, Kayseri, Sivas ve diğer bir kısım illerde işlik şekliyle telaffuz edilmektedir. Bu illerin hem Türkçesinde hem de Kürtçesinde işlik sözü ifade edilmektedir. Buna karşılık, İzmir’in Narlıdere, Ankara’nın Başköy, Muğla’nın Bodrum yörelerinde ‘hanımların giydiği kısa ceket’ karşılığında işlik denilmektedir. Muğla’nın Fethiye, Tokat’ın Zile, Isparta’nın Şarkîkaraağaç, Kayseri’nin Erkilet, Konya’nın Seydişehir ve Beyşehir ve Sivas’ın Koyulhisar havalisinde ‘iş elbisesi ya da iş önlüğü’ karşılığında işlik olarak bilinmektedir. Adana’nın Kozan, Antalya’nın Akseki, Konya’nın Kadınhanı dolaylarında işlik sözü, ‘yelek’ diye anlaşılmaktadır. Konya’nın Kadınhanı ilçesinde ‘astarlık bez’e de işlik denilmektedir.

     Yukarı Fırat Bölgesi Kürtçesinde de dile getirilen işlik ya da işlıg sözünün Türkçe içlik şeklinden dönüştüğü kanısındayım. Afyon’un Emirdağ ve Dinar, Artvin’in Ardanuç, Bitlis’in Ahlat, Kayseri’nin Bünyan ve diğer bir kısım yörelerde içlik (=iç göleği) sözü kullanılmaktadır. Ankara, Giresun ve Nazilli’nin kimi yerlerinde ‘Frenk gömleği veya mintan’, içlik olarak belirtilmiştir. Tekirdağ ve Çankırı’nın bir kısım mahallerinde ‘içe giyilen hırka ya da zıbın’a içlik adı verilmiş. İzmir’in Karşıyaka ve Samsun’un Havza ilçelerinde içlik sözü ‘pamuklu mintan’ karşılığında dile getirilmiştir. Balıkesir, Kastamonu, Urfa, Antep ve Yozgat illerinin kimi yerlerinde içlik denilince ‘yelek’ anlaşılmaktadır. Artvin’in Yusufeli ve Şavşat ilçelerinde ‘bir çeşit hanım ceketi’ içlük sözüyle ifade edilmektedir.

     Bugünkü şekliyle gömlek Batı’dan bize intikal etti. Bu giysiye Türkçede içlik denildi. İçlik sözü kimi yörelerde işlik, işlıg ve benzeri şekillerde telaffuz edildi. Yüzyıllar öncesinde Türkler koyun derisinden yelek tarzı bir giysi giyiyorlardı. Buna koynek ya da köynek diyorlardı. Bugün giydiğimiz gömlekle bir ilişkisi bulunmamakla birlikte, gömlek sözünün kaynağını oluşturmuştur. Bkz. Gömlek.