Kadın

8 Mart 2021

     Evin yönetimine katılan evlenmiş veya erişkin bayan. Önceleri katun veya ḥatun şeklinde ifade ediliyordu. Kürtçe ḥatun (=hanımfendi) sözünden alınmadır. Orta Çağ’da Türkçede kullanılan ḳatın veya ḳatun (=katılaşmak) sözüyle bir ilişkisi yoktur. Kaşgarlı Mahmud’un sözlüğünde kadın değil katun (=kadın, hatun) sözü yer alıyor. Oğuz boyları Kürtlerle münasebet tesis edince Kürtçe ḥatun kelimesini alarak katun şeklinde telaffuz ettiler. Merkezi Asya’nın Aryen milleti olan Soğdlar ‘kadın’a ḥwatēn diyorlardı. Kürtçe ḥatun ile Soğdca ḥwatēn aynı kökten türetilmiştir. Farsçada kadına zen, ḥanım veya banu deniliyor. Orhon Yazıtları’nda kadın kelimesi bulunmuyor. Kürtçede kadına jın/jin; ‘hanımefendi’ veya ‘asil kadın’lara ise ḥatun deniliyor. Kürtçe jın veya jin (=kadın) kelimesi Sumerce nin (=kız kardeş) sözcüğü ile bağlantılıdır. Akadlılar ise ‘kız kardeş’e aḥātu(m) diyorlardı. Bu sözün ‘kardeş’ karşılığındaki Akadca aḥu(m) sözcüğüyle ilişkisi mevcuttur. Eski Yunancada gyné (=kadın) kelimesine istinaden gyneikon, gynaikeios, gynaikos ve benzer sözlerle ‘kadın’la ilgili açıklamalar yapılmıştır. Zaza diye tesmiye edilen Deylemilerde keyna veya keyneke (=kız) sözü telaffuz ediliyor. İsveççe kvinna, Norveççe kvinne, Çekçe, Sırpça ve Hırvatça žena ‘kadın’ı ifade ediyor. Tacikçe zan, Urduca nari, İbranice işa, Arapça nisa, Ermenice kin, Hintçe mahila, Gürcüce kali ‘kadın’ karşılığındadır. Türkmence ḥatın veya ayāl, Özbekçe ḥatin veya eyal, Kazakça äyel, Kırgızca katın, Uygurca ayal veya ḥotun ve Tatarca ḥatın aynı karşılıkta telaffuz ediliyor.