Kâğıt

5 Ocak 2021

     Bitki liflerinin hamur haline getirilerek imal edilen, üzerine yazı yazmak, kitap haline getirmek ve diğer bir kısım işlemlerde kullanılan madde. Genel kanıya göre kağıt sözü Türkçeye Soğdca dan geçmiştir. Soğdlar Türk boylarının kültür önderleri idi. Soğdca kāgadā sözü kullanılıyordu. Ancak Soğd Dilinden çok önceki yüzyıllara ait olan Sanskritçede ‘kâğıt’ karşılığında kāgadam kelimesinin kullanılmış olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Sanskritçe kāgadam (=kâğıt), Hintçede kāġaza şekliyle ifade ediliyor. Bengalce ve Nepalce kāgaja, Pencapça kāgaza, Peştuca kağaz, Tacikçe koğaz, Beluçça kagad ve Urduca kāġaz. Kürtçede kağat, kağıt, kağaz, kağez ve kağız şekilleri görülüyor. Hintçe kāġaza ve Pencapça kāgaza sözlerindeki za son hecesinin Çince zhĭ (=kâğıt) kelimesiyle münasebeti mevcut durumda belirsizdir. Kimi kaynaklar İS. II. yüzyılda Çinlilerin kâğıt imal ettiklerini aktarmaktadırlar. Oysa Sanskritçede kāgadam (=kağıt) sözünün varlığı kağıdın çok önceleri Hint coğrafyasında kullanılmış olduğunu desteklemektedir. Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig’inde kaġıd ve kaġạẕ kelimesi yer almış. Farsça kağaz ve Kürtçe kağıd/kağıt şekilleriyle aynıdır. Türkçeye Hint-İran Dillerinden intikal ettiği anlaşılan kâğıt kelimesi Kazakça ve Kırgızca kağaz, Türkmence kāğız, Uygurca käğäz, Özbekçe kàğàz ve Azerice kâğız biçimiyle telaffuz ediliyor. Yazı kâğıdı, duvar kâğıdı, sigara kâğıdı, ebrulu kâğıt, resim kâğıdı, kurutma kâğıdı, tuvalet kâğıdı gibi birçok kâğıt çeşidi kullanılıyor.