Kahve

4 Nisan 2021

     İki çenekliler (Dicotyledoneae) sınıfının, Kökboyasıgiller (Rubiaceae) familyasından Afrika’da yetişen ve 20 civarında türü mevcut olan bir ağaç. Bu türlerin içinde en başta geleni Coffea Arabica (Arap kahvesi) gelmektedir. Yaygın kanıya göre Etiyopya’nın Güneybatısında yer alan Kaffa eyaletinde bolca yetişen kafe/kahve ağaçları Arapça ḳahva(h) şeklinde telaffuz edilmiştir. Arapça ḳahva(h) (=meyve içeceği, şarap) sözünden Osmanlıcaya ve bir kısım Avrupa dillerine aktarılmıştır. Osmanlılar kahve dedikleri bu içecekle XVI. yüzyıl ortalarında tanışmışlar. Osmanlı ülkesinde özellikle IV. Mahmud zamanında uygulanan kahve yasağı zamanla serbest edilmiştir.

     Adı geçen Kaffa eyaletinin adı Kafe veya Kaffe şekliyle de belirtilmektedir. Oysa Etiyopya ve komşu dillerde bir tür içecek karşılığında kahve veya benzeri bir sözcük yaygın olmamakla birlikte Svahilice kahawa sözcüğü ‘kahve’ karşılığındadır. Somalicede bun (=kahve) sözcüğünün yanı sıra ḳahwe sözcüğü de kullanılıyor. Afrikaancada koffie veya kafee, Zuluca ikhofi şekilleri ifade ediliyor. Arapça ḳahwah kelimesi ‘meyveden bir içecek’ diye biliniyor. Bu sözcük Arapçada ḳahvet şekliyle de biliniyor. Batılıların Coffea dediği kahve ağacı, çiçekli ve taneli meyveleri öğütülerek içecek haline getiriliyor. Kaffa eyaletinde Kaffa Dili konuşuluyor. Kaffa eyaleti 1390 ile 1897 yılları arasında müstakil bir krallıktı. 1897’de Etiyopya devleti bu bölgeyi işgal ve ilhak etti. Etiyopya’nın yanı sıra kahve üretimi körfez ötesi komşusu olan Yemen’de de yapılmaktadır. Yemen’in ihracatının önemli bir kısmını kahve karşılamaktadır. Böylece “Kahve Yemen’den gelir” sözüne geçerlilik kazandırılmış olur.

     İngilizce coffee, Fransızca café, Almanca Kaffee, Flemenkçe koffie, İtalyanca caffé, Portekizce ve İspanyolca café, Katalanca cafè, İbranice kavah, Yunanca kafes, Rusça kofe, Sırpça kafu, Bulgarca kafe, İsveççe ve Danca kaffe, İrlandaca caife, Kürtçe ḳehwe, Romence cafea.